11 juli 2023
Klimaatverandering is het gesprek van de dag en brengt grote vraagstukken met zich mee. Het broeikasgas CO2 is één van de belangrijkste oorzaken van klimaatverandering. Om de nadelige gevolgen zoveel mogelijk te voorkomen, hebben we nationaal en internationaal afspraken gemaakt om te komen tot een CO2-neutrale samenleving in 2050. Dat klinkt ver weg, maar is dichterbij dan je denkt.
Om daar te komen, moeten we de komende jaren fors inzetten op energiebesparing en duurzame energieproductie. Binnen deze energietransitie willen gemeenten hun verantwoordelijk nemen. Gemeentes krijgen verschillende beleidsinstrumenten om de verduurzaming van hun gemeente te bewerkstelligen. De gemeente Ameland heeft het doel om vijftien jaar eerder de landelijke klimaatdoelen van 2050 te behalen. Om dit te behalen zullen onder andere de recreatiewoningen woningen op het eiland verduurzaamd moeten worden. De hoofdvraag van het onderzoek luidt: ‘“Welke bestaande en toekomstige juridische mogelijkheden zijn er voor de gemeente Ameland om eigenaren van particuliere recreatiewoningen te stimuleren om te isoleren. En hoe kan de gemeente hier vanuit haar bevoegdheden praktisch invulling aan geven?” Door dit onderzoek worden de eigenaren van de recreatiewoningen juridisch gestimuleerd om de woningen te verduurzamen.
Inmiddels is er een breed palet aan aantrekkelijke financieringsmogelijkheden voor verduurzamen zoals, besparingsfondsen, leningen voor een energiebesparing en subsidies voor verschillende doelgroepen om verduurzamen aantrekkelijker te maken. Echter zijn de particuliere recreatiewoningen niet meegenomen in het Klimaatakkoord. Tot op het heden bieden de bestaande wettelijke kaders onvoldoende mogelijkheden om de eigenaren van particuliere recreatiewoningen ertoe te bewegen te verduurzamen. Hiermee zijn er weinig juridische/financiële mogelijkheden voor de eigenaren om te verduurzamen. Er ontbreekt dus niet alleen voor gemeente Ameland, maar voor heel Nederland een juridisch kader van verduurzamingsmaatregelen en de bijbehorende indicatieve energiebesparing doelstelling voor eigenaren van particuliere recreatiewoningen. Er zijn geen wettelijke standaarden voor hoe energiezuinig de recreatiewoningen moeten zijn. Wat kan de gemeente Ameland hiervoor betekenen? Dit is van belang omdat meer dan de helft van de woningvoorraad op Ameland bestaat uit recreatiewoningen. Daarbij is het belangrijk om te onderzoeken welke instrumenten de Omgevingswet kan bieden om toch juridische stimuleringsmaatregelen te bieden aan deze doelgroep. Een onderzoek naar de veranderende rol van ruimtelijk beleid en omgevingsrecht in de energietransitie impliceert tevens een onderzoek naar de rol van de gemeente in de energietransitie.
De centrale vraag hierbij is; “welk publiekrechtelijk instrumentarium de gemeente kan inzetten om woningeigenaren te stimuleren in het verduurzamen, en in het specifiek isoleren?. Het doel is het realiseren van een helder en concreet adviesrapport met aanbevelingen hoe gemeente Ameland bestaande en toekomstige beleidsinstrumenten kan inzetten voor het verduurzamen van particuliere recreatiewoningen op Ameland. Er wordt een verzamelbrief geschreven waarbij, conform de wet- en regelgeving, suggesties worden gedaan om de huidige en toekomstige juridische verduurzamingsmaatregelen uit te breiden, zodat ook de recreatiewoningen een deel uitmaken van de energietransitie. Deze vraagstukken moeten worden opgelost voor de opdrachtgever, om dit vervolgens toe te passen voor de eigenaren van particuliere recreatiewoningen op Gemeente Ameland. In het groter geheel draagt dit onderzoek uiteindelijk bij aan het stimuleren van particuliere recreatiewoningen in heel Nederland.
Om in het onderzoek tot resultaten te komen, is gebruik gemaakt van verschillende relevante bronnen over de verduurzamingsmaatregelen, en mogelijkheden in wet- en regelgeving om het juridisch gat op te vullen. Daarnaast zijn er gesprekken gevoerd met verschillende stakeholders zoals, de Vereniging Particuliere Verhuurders Ameland en de gemeente Ameland om meer duidelijkheid te krijgen over de situatie en mogelijkheden van verduurzamen. Met deze aanpak is het onderzoek tot succesvolle resultaten gekomen. Uit zowel de theorie als de praktijk is gebleken dat de gemeente Ameland net als het Rijk geen subsidieregeling voor particuliere woningeigenaren voor het treffen van energiebesparende maatregelen beschikbaar heeft. Zonder beschikbare subsidies en/of leningen voor deze doelgroep blijkt in de praktijk dat het stimuleren tot isoleren in het niet valt. Hiermee wordt het een ingewikkelde opgave om de doelstelling van 2035 te halen voor gemeente Ameland. Uit dit onderzoek blijkt dat de gemeente Ameland het beste kan gaan beginnen met financiële instrumenten inzetten om verduurzamen te bevorderen en knelpunten weg te nemen voor particuliere recreatiewoningen. Deze beleidsinstrumenten zijn door de geïnterviewden ook het meest genoemd om hen te stimuleren.
Een blog door: Annick Ensink, vierdejaarsstudent HBO-Recht 2023
Deelgenomen aan de Learning Community Ameland
